Derinin güneş ışınlarına bağlı koyu renk değişimlerine güneş lekesi denir. Deriye rengini veren hücrelerin sayısının artmasına veya bu hücrelerden salınan melanin denen maddenin üretiminin artmasına bağlı oluşur. Güneş lekesi denince dermatolojide tek bir durum akla gelmez. Güneşe bağlı oluşan lekeler bu oluşum nedenine göre farklı isimler alırlar ve birbirinden farklı klinik bulguları vardır. Bazıları küçük çaplı mm lik boyutlarda açık kahverenkli leke olarak görülürken, bazıları koyu renkte birkaç cm ye ulaşan geniş çaplarda gözlenebilmektedir.
Güneş Lekeleri Neden Olur?
Güneş ışınları yani ultraviyole ışınları güneş lekelerinin başlıca sebebidir. Koruma olmadan güneşle temas sonrası oluşurlar. Bununla birlikte genetik olarak lekeye yatkınlık yaratan durumlar, hastalıklar, cilt tipi, gebelik esnasında değişen hormonlar, oral kontraseptif denilen bazı doğum kontrol hapları kullanımı, ışığa duyarlılık yaratan ilaçlar, solaryum gibi yapay güneş ışığı kaynakları da leke oluşmasına neden olabilmektedir.
Güneş Lekeleri Önemli midir, Muayene Ettirmek Gerekli midir?
Güneş lekeleri aslında zararlı durumlar değildir ancak güneş lekesi, derinin en kötü huylu kanseri olan melanom ile karışabilmektedir. Benzer görüntü veren bu iki farklı teşhis, dermatolojik muayene ile ayrılmaktadır. Muayenede dermatoskopi adı verilen mercekli büyütecimiz ile lekenin yapısına bakılır ve iyi huylu veya kötü huylu bir oluşum olup olmadığı belirlenebilir. Güneşe bağlı oluşan cilt lekelerinin yine de kontrol edilmesinde fayda vardır.
Güneş Lekesinin Tedavisi Var mıdır?
Güneş lekeleri genel olarak tedavi edilebilen durumlardır. Ancak hangi türde leke olduğu, derinin hangi tabakasında oluştuğu, kişinin cilt yapısına göre ve tedavisini düzenli kullanma durumuna göretedavi başarısı değişmektedir. Leke açıcı krem, serum tedavileri verilebilir. Bazı güneş lekesi tiplerinde tedavide soğuk gaz ile dondurma ışık ve lazer sistemlerinden fayda sağlanabilir. Bazı hastalarda ise tamamen ortadan kalkar ama güneşle yoğun temas ve yaz tatilleri sonrası tekrar edebilmektedir. Güneş koruyucu kremler ise tedavide olmazsa olmazımızdır.
Güneş Kremleri Nasıl Kullanılır? Ne Zaman Kullanmak Gerekir?
Güneş koruyucu kremler, güneşin zararlı ultraviyole ışınlarından korumak amacıyla üretilmiş mineral veya kimyasal içerikli ürünlerdir. Güneş kremleri dışarıya çıkmadan yaklaşık 20-30 dk önce yüze sürülmelidir. Etki süreleri yaklaşık 2-3 saat civarındadır, açık havada geçen süre arttıkça tekrarlanmalıdır. Bulutlu ve karlı havalarda da güneş ışınları yeryüzüne ulaştığı için güneş kremleri bu mevsimlerde de sürülmelidir. Özellikle leke yatkınlığı olan ve leke tedavisi alan hastaların düzenli yaz-kış güneş koruyucu krem kullanmaları gerekmektedir. Kış aylarında en az 30 SPF, yaz aylarında ise en az 50 SPF önermekteyiz.
Güneş Lekelerinin Oluşmadan Engellenmesi Mümkün mü?
Güneş lekelerine yatkınlık yaratan durumlar mevcut olsa da engellemek mümkündür. Güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde 11.00-16.00 arasında özellikle yaz aylarında dışarda kalmamak önemlidir. Kalınması gerekli durumlarda ise güneş koruyucu krem yoğun kullanılmalı, uzun kollu kıyafetler ile deri korunmalıdır. Geniş kenarlı şapkalar ve güneş gözlüğü kullanımı da eklenmelidir. Ultraviyole ışınlarının şiddetini ölçen bilimsel ve uluslararası kabul görmüş bir ölçek olan UV indeksine de bakılıp güneş ışınlarının yoğunluğuna göre önlemler alınabilmektedir. UV indeksi 1-2 arasında ise güneş ışınları zarar vermemektedir, dışarda güvenli kalınabilir. 3-7 arasında ise, öğle saatlerinde gölge yerlerde kalmak, güneş koruyucu krem sürmek, şapka ve gözlük takılması gerekir. UV indeksinin 8 ve üzeri olduğu durumlar tehlikeli kabul edilir. Öğle saatlerinde mutlaka gölgede iç mekanda olunduğundan emin olunmalı, güneş kremi kesinlikle kullanılıp şapka ve gözlük takılmalıdır. Koruyucu tedbirlere dikkat edildiğinde güneşe bağlı lekelerin oluşumu engellenebilir.
